ایجاد پایگاه ملی پیش نیاز احیای ربع رشیدی تبریز

به گزارش خبرگزاری صداوسیما مرکز آذربایجان شرقی، فرهاد عزیزی در جریان بازید از مجموعه ربع‌رشیدی تبریز گفت: ربع‌رشیدی یکی از مهمترین و پیچیده‌ترین ساختار‌های علمی و فرهنگی جهان اسلام در سده‌های میانی تاریخ ایران است و امروز بازخوانی و احیای آن می‌تواند به الگویی ملی در مدیریت میراث‌فرهنگی و توسعه دانش‌محور تبدیل شود.

وی اعلام کرد: با توجه به اهمیت علمی و تمدنی ربع‌رشیدی، ایجاد پایگاه ملی میراث‌فرهنگی ربع‌رشیدی در دستور کار وزارت میراث‌فرهنگی قرار گرفته است تا بتوان با تمرکز مدیریتی و برنامه‌ریزی دقیق، فرآیند حفاظت، احیا و بهره‌برداری فرهنگی از این مجموعه را به‌صورت هدفمند دنبال کرد.

عزیزی با بیان اینکه تکمیل فرایند تملک و آزادسازی عرصه و حریم مجموعه ربع‌رشیدی، شرط بنیادی در آغاز طرح‌های حفاظتی و پژوهشی این محدوده است، گفت: این اقدام باید با همکاری دستگاه‌های اجرایی، شهرداری تبریز و اداره‌کل میراث‌فرهنگی استان به‌صورت هماهنگ پیش رود تا امکان ورود طرح‌های احیایی و سامان‌دهی کالبدی این مجموعه کم‌نظیر تاریخی فراهم شود.

وی با تأکید بر لزوم نگاه تخصصی وزارت میراث‌فرهنگی در مواجهه با این سایت تاریخی افزود: ربع‌رشیدی باید از مرحله حفاظت صرف عبور کرده و به مرحله‌ای نو از مدیریت مبتنی بر دانش و میراث زنده برسد. در این مسیر، استفاده از ظرفیت دانشگاه‌ها، مراکز پژوهشی و فناوری‌های نوین مستندسازی، نقشه‌برداری و حفاظت الکترونیکی ضرورت انکارناپذیری دارد.

مدیرکل پایگاه‌های میراث‌ملی و جهانی وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی با اشاره به ظرفیت‌های گسترده ربع‌رشیدی در حوزه گردشگری علمی و فرهنگی گفت: اگرچه فرایند آزادسازی عرصه نیازمند منابع مالی قابل‌توجه است، اما اولویت وزارتخانه بر این است که در گام نخست، با برنامه‌ریزی مرحله‌ای، محدوده‌های حساس و باستان‌شناختی تثبیت و بستر لازم برای تعریف پروژه‌های علمی و معرفی بین‌المللی فراهم شود.

وی با بیان اینکه توجه ملی به ربع‌رشیدی به‌عنوان میراث اندیشه و علم ایرانی، ضرورتی انکارناپذیر است گفت: با شکل‌گیری پایگاه ملی، تقویت مدیریت یکپارچه و هم‌افزایی میان نهاد‌های محلی و ملی، می‌توان بار دیگر تبریز را در جایگاه شایسته‌اش به‌عنوان محور علم، فرهنگ و تمدن در جهان اسلام بازآفرینی کرد.

محوطه تاریخی ربع رشیدی که از آن به عنوان نخستین دانشگاه بین المللی جهان یاد شده و قدیمی‌ترین موقوفه ایران است، در قرن هشتم هجری قمری به دستور خواجه رشیدالدین فضل الله همدانی ساخته شد و به همین علت این شهرک را رشیدیه یا ربع رشیدی نامیدند که در زمان حاضر به جز چند بنای فرو ریخته متعلق به دوره صفویه، چیز دیگری از آن همه عظمت و زیبایی باقی نمانده است.

هم اکنون تپه‌ای گردمانند در قسمت شمال شرقی تبریز و در دامنه کوه سرخ و سر به فلک کشیده عینـالی (عون بن علی) و در انتهای خیابان عباسی به چشم می‌خورد که حدود ۷۰۰ سال پیش شهرکی زیبا و باشکوه، دارای ۳۵ هزار واحد مسکونی و یک هزار و ۵۰۰ مغازه و حمام بهداشتی و کارخانه‌های نساجی، رنگرزی، کاغذسازی و ضرب سکه بود و جمعیتی بالغ بر ۱۵۰ هزار نفر در آن سکونت داشتند.