رهبری ارکسترال نادر مشایخی به یاد پدر

به گزارش خبرنگار خبرگزاری صدا و سیما، در این مراسم که با اجرای سید عباس سجادی برگزار شد، در ابتدا سرپرست فرهنگستان هنر، گفت: درباره استاد مشایخی بسیار گفته‌اند و نوشته‌اند؛ هنرمندی مردمی و اخلاق‌مدار که به شدت علاقه‌مند به ادبیات، فرهنگ و هنر ایران بود و بی‌دریغ به مردم کشورش عشق می‌ورزید، هنرمندی افتخار آفرین با کارنامه‌ای درخشان و پربار در سینما، تئاتر و تلویزیون؛ با نقش‌هایی ماندگار و فراموش‌نشدنی در تاریخ هنر‌های نمایشی ما.

علیرضا اسماعیلی با اشاره به برنامه‌های فرهنگستان هنر که در تجلیل و نکوداشت مقام هنری هنرمندان بزرگ کشور برگزار می‌شود، افزود: در ادامه نشست‌های فرهنگستان‌هنر، در تجلیل و نکوداشت هنرمندان پیشکسوت و مفاخر هنری کشورمان که جزو برنامه‌های گروه‌های تخصصی فرهنگستان هنر است، در دیداری که اواخر سال گذشته با استاد مشایخی داشتیم، قرار شد این مراسم در اردیبهشت امسال برگزار شود که متاسفانه با درگذشت وی این امکان از ما سلب شد و جامعه هنری کشورمان یکی از بزرگان خود را از دست داد.

سرپرست فرهنگستان هنر گفت: پس از این ضایعه تاسف بار، با هماهنگی خانواده استاد، به ویژه استاد نادر مشایخی که ما را در این مدت همراهی کردند و با همکاری برخی از سازمان‌های هنری توانستیم برنامه‌های مناسبی را برای این مراسم تدارک ببینیم؛ همانند کتاب یادنامه‌ای مشتمل بر مقالات، یاداشت‌های بزرگان سینما و تئاتر و مصاحبه‌های تخصصی، که این کتاب با همکاری بنیاد سینمایی فارابی چاپ و منتشر شد و در این مراسم رونمایی می‌شود.

وی در پایان سخنان خود به تلاش فرهنگستان هنر که در راستای اهداف پژوهشی گام برمی‌دارد اشاره کرد و از مسئولان بنیاد رودکی، خانه سینما، بنیاد سینمایی فارابی، سازمان زیباسازی شهر تهران، موزه سینما و بنیاد آفرینش‌های هنری نیاوران که در برگزاری این برنامه همکاری داشتند تشکر و قدردانی کرد.

سخنران بعدی این برنامه، عضو پیوسته و عضو گروه تخصصی سینمای فرهنگستان هنر بود.

سیدمحمد بهشتی گفت: در عالم معماری معاصر، ما تجربه جالبی به دست آوردیم که در واقع به ما می‌گوید یک معمار چگونه کار می‌کند و کارش ماندگار می‌شود.

وی با اشاره به بنای حافظیه افزود: حافظیه بنایی است که مخاطب احساس قرابت و نزدیکی به آن می‌کند این در حالی است که یک مهندس فرانسوی آن را طراحی کرده که سال‌ها با آثار کهن معماری ایران مانوس بوده است، نزدیک حافظیه بنای سعدیه را داریم که یک معمار ایرانی آن را ساخته است، با این حال ما با بنای حافظیه انس بیشتری پیدا می‌کنیم، زیرا معمار آن انس بیشتری با فرهنگ و معماری ایرانی داشته است، در واقع بنای حافظیه کار معماری است که بر اثر مانوس بودن با معماری، سازش کوک است، اما چون معمار سعدیه سازش کوک نیست با آن زیاد همنشینی نداریم.

بهشتی گفت: شخصیت زنده‌یاد مشایخی، حکایت از این دارد که او با مقوله شاخص‌های ایرانی مطابقت داشت و ساز آدم را کوک می‌کرد؛ نقش، نقش دلنشینی است، چون ساز کوکیست که صدای دلنشین از آن شنیده می‌شود.

عضو پیوسته فرهنگستان هنر در همین زمینه افزود: مرحوم مشایخی از معدود سرمایه‌های سینمای ایران است که با عمر صنعت سینمای ایران همراه بود، درست است که تاریخ سینمای ایران از دختر لُر آغاز شد، اما صنعت سینمای ایران همواره مدیون چهره‌هایی است که با حضورشان ستون‌های اصلی سینمای کشور را تشکیل می‌دادند و یادگار‌های ارزشمندی را از خود به جا گذاشتند.

وی گفت: اگر ما امروز هنوز به حافظ تفعل می‌زنیم و از او پاسخ می‌خواهیم، برای این است که احساس می‌کنیم حافظ برای ما زنده است و مرحوم مشایخی نیز با آثاری که از خود به جا گذاشته است حتما در ذخیرة حافظة تاریخ هنری ما نیز چنین جایگاهی دارد و همیشه در اذهان ما زنده و جاوید است.

این مراسم با سخنرانی مسعود کیمیایی، کارگردان سینمای ایران ادامه یافت.

وی گفت: خیلی سخت است درباره بازیگر توانایی مانند جمشید مشایخی سخن بگویم. جمشید مشایخی لایه‌های زیادی داشت با اخلاق‌های متفاوت؛ لایه‌هایی که شعر بود، کهن و کهن مردی که بسیار بسیار توانا بود، او در گفتن نظریات خودش بسیار توانا بود و به راحتی حرفش را می زد، امثال مشایخی کم‌یابند، او از کسانی است که می‌توانم با افتخار بگویم در سه فیلم با او همکاری داشتم.

در ادامه این مراسم ایرج راد، عضو گروه تخصصی نمایش و ادبیات نمایشی فرهنگستان هنر به روی صحنه رفت و درباره جمشید مشایخی چنین گفت: جمشید مشایخی هر زمان که به روی صحنه می‌آمد دستی به روی صحنه می‌کشید و خاک صحنه را می‌بوسید، صحنه برای او جای مقدس و محل عبادت بود؛ مکانی که برای او بالاترین مقام را داشت، او عاشق صحنه بود.

وی به تحلیل بازیگری در صحنه و زندگی پرداخت و افرود: بازیگری در زندگی به دور از حقیقت است، اما روی صحنه می‌رویم تا حقیقتی را عیان کنیم، جمشید مشایخی کسی بود که بازیگری در زندگی و صحنه‌اش به یکسان بود و او همیشه بدون تکلف حقیقت را بیان می‌کرد، او از صحنه تئاتر شروع کرد و تجارب خود را به سینما برد.

راد گفت: جمشید مشایخی شخصیت والایی داشت و کسی است که همیشه در اذهان ما باقی خواهد ماند.

در ادامه این مراسم، موسیقی ارکسترال «افسوس همه عمر دیر رسیدیم» ساخته نادر مشایخی روی صحنه رفت.

نخستین بخش این اجرا، ارکستر ملی مراسم نکوداشت با همراهی مرشد امیرمسعود خسروی اجرا شد که با استفاده از المان‌های موسیقایی که در ورزش‌های زورخانه‌ای مورد توجه قرار دارد، ساخته شده است، وی با ضرباهنگ تنبک، گروه را همراهی می‌کرد، اجرای بعدی ارکستر نیز با همراهی مبینا آقاخانی با شاهنامه‌خوانی به پایان رسید.

سپس نادر مشایخی در خصوص قطعاتی که به یاد پدرش ساخته گفت: پدرم به مرام‌های اصیل ایرانی علاقه‌ای خاص داشت، همینطور ادبیات و شعر را بسیار دوست می‌داشت و در حوزه موسیقی، دستگاه اصفهان را می‌پسندید و همیشه از من می‌خواست آثاری با مضامینی خاص، در دستگاه‌های ایرانی بسازم. بسیار پشیمانم که این کار را در زمان حیات او انجام ندادم، به همین دلیل با همان الهاماتی که برای او بسیار مهم بود، قطعاتی را ساختم با عنوان «افسوس همه عمر دیر رسیدیم.»

وی افزود: پدرم عاشق ایران بود و ایرانی‌بودن را افتخار می‌دانست، در دوران جوانی و قبل از انقلاب برای ادامه تحصیل به وین رفتم، در آن زمان در ایران، بی‌اعتنایی و ضعفی نسبت به شناختِ هنر ایرانی وجود داشت، من هم در همان حال‌وهوا بسیار خوشحال بودم که در خارج از کشور زندگی و تحصیل می‌کنم، وقتی پدرم برای دیدنم یک ماه را کنارم گذراند، سعی کرد به من بیاموزد ایرانی بودن یعنی چه؛ او ارزش‌های کشورم را به من گوشزد کرد و آن‌قدر از فرهنگ ایرانی برایم گفت که من شیفته آن شدم، این امر در آن زمان بسیار برایم تعیین‌کننده بود و دیدگاهم را تغییر داد و این مسئله مهم‌ترین اتفاق زندگی‌ام بود.

در این مراسم فیلم مستند کوتاهی از آخرین مصاحبه تصویری با زنده یاد جمشید مشایخی که توسط فرهنگستان هنر تهیه شده است به نمایش در آمد.

در ادامه این مراسم از پرتره استاد مشایخی اثر حبیب درخشانی، کتاب یادنامه استاد جمشید مشایخی به کوشش منیژه کنگرانی، و سردیس استاد مشایخی اثر احمد عرب‌بیگی با حضور علی نصیریان، عضو گروه نمایش و ادبیات نمایشی فرهنگستان هنر و جمعی دیگر از هنرمندان و مسٔولان فرهنگی رونمایی شد.

در پایان مراسم نیز نمایشگاه گزیده پوستر فیلم‌هایی که زنده‌یاد جمشید مشایخی در آن‌ها ایفای نقش کرده، به همراه تصاویر شخصی و یادبود‌ها و تندیس‌هایی که وی در طول عمر بازیگری خود دریافت کرده است، گشایش یافت.

در این مراسم حجت‌الاسلام دعایی، محمدعلی کی‌نژاد، احمد مسجدجامعی، محمد جواد حق‌شناس، سید محمد مجتبی حسینی، منوچهر شاهسواری، علیرضا تابش، علی اکبر صفی پور، محمدمهدی حیدریان و مجتبی رحماندوست از مسئولان کشوری حضور داشتند.

همچنین داریوش اسدزاده، علی نصیریان، مسعود کیمیایی، فاطمه معتمد آریا، جمشید گرگین، بهزاد فراهانی، جهانگیر الماسی احترام برومند، سیروس ابراهیم‌زاده، منوچهر طیاب، شاهین فرهت، هادی سیف، علی اوسیوند و علی دهکردی از هنرمندان حاضر در این مراسم بودند.

مراسم نکوداشت زنده‌یاد جمشید مشایخی، با همکاری مؤسسه فرهنگی و هنری صبا، بنیاد رودکی، خانه سینما، بنیاد سینمایی فارابی، سازمان زیباسازی شهر تهران، موزه سینما و بنیاد آفرینش‌های هنری نیاوران در مجموعه فرهنگی و هنری آسمانِ فرهنگستان هنر جمهوری اسلامی ایران برگزار شد.